Wat hebben koningen, overheersers, soldaten, minnaars en kinderen met elkaar
gemeen? Liefde voor chocola. Chocola (ook wel: chocolade) is een felbegeerde
lekkernij.
Het belangrijkste ingrediënt van chocola is natuurlijk cacao.
Het is eigenlijk best verrassend dat veel mensen niet weten waar chocola vandaan
komt en hoe het gemaakt wordt.
Juist omdat chocola en cacao een rijke en ontzettend boeiende geschiedenis
kennen – een geschiedenis die wel tot 4000 jaar terug gaat.
Lees dus gauw verder om te ontdekken waar chocola vandaan komt, wat je er
eigenlijk mee kunt en hoe het wordt gemaakt.
Tot op de dag van vandaag hullen cacao en chocola zich nog steeds in de mystiek
van luxe en genot.
De reden hiervoor is o.a. verborgen in de geschiedenis van chocolade. Chocola is
bij wijze van toeval ontdekt door een Tolteek. Deze Tolteken waren een stam welke
in Midden- en Zuid-Amerika leefden.
Historici zijn het oneens hoe lang geleden deze ontdekking gedaan is door de
Tolteken, maar het is minstens 2000 jaar geleden. Zij gebruikten de vruchten van
de cacaoboom al wel, maar alleen de pulp uit de vrucht. De reden hiervoor was dat
de bonen erg bitter smaakten en werden dus verwijderd voor het eten van de pulp.
Op een dag gooide een Tolteek de bittere cacaobonen weg in het vuur. Maar de
brandende cacaobonen verspreidden echter zo’n heerlijke geur dat de man begon
te watertanden. Toen hij de bonen uit het vuur haalde, plette hij ze tussen de stenen
tot een gladde massa. Het resulvtaat was om te smullen en zie daar: chocolade was
geboren!
De Maya-indianen waren de eerste cacaotelers. Dit volk leefde op een groot
schiereiland tussen Mexico en Guatemala. Zij waren de eersten die de cacaoboom
cultiveerden voor zijn vruchten.
Het is bekend dat zij al rond 600 na Chr. cacaoplantages hadden.
Met de bonen uit de cacaoplant bereidden de Maya’s een bittere drank met de
naam ‘xocoatl’.
De cacao werd pas echt populair nadat de Mayacultuur was verdwenen. Hier
komen de Azteken in beeld. De Azteken richtten na de Tolteken hun eerste
gemeenschappen op in Mexico rond 1300.
Zij riepen zichzelf uit als afstammelingen van de Tolteken. Zij slaagden er in,
dankzij een slimme strategie een heel groot grondgebied te veroveren. Dit dekte
een groot deel van het oude Maya grondgebied.
In deze Aztekencultuur speelden de godsdienst en oude gewoonten van de
Tolteken een belangrijke sleutelrol. Zo aanbaden de Azteken ook de oude koning
van de Tolteken. Die koning heette Quetzalcoatl.
Volgens de overleveringen was hij de grote meester van de cacao. Hij had een
aantal cacaoplanten weten te bemachtigen. Hij leerde zijn mensen die te telen en
‘xocoatl’ te bereiden.
Xocoatl was een versterkende drank op basis van cacaobonen, waaraan ze
maïsmeel, paprika, peper en water toevoegden. Het werd beschouwd als
goddelijke drank die kracht en gezondheid schonk.
De hoeveelheid energie die de drank gaf, was ongekend en erg bijzonder in een
tijd waar voedsel regelmatig schaars was.
De smaak leek toen niet zo veel op de chocolademelk zoals wij die nu kennen,
hoewel de naam van de drank wel doet denken aan chocola. Deze drank was een
koninklijk drankje, welke aan het hof van keizer Moctezuma, de toenmalige heerser
der Azteken, geschonken werd.
ÆOmwille van de hoge waarde van de cacaobonen waren ze ook een populair
betaalmiddel. Volgens sommige historische bronnen kreeg je in ruil voor tien
bonen zelfs al een konijn. Een slaaf was voor 100 bonen te koop.
Columbus
Tijdens zijn laatste ontdekkingsreis in het jaar 1502, belandt Kristoffel Columbus op het Carabische eiland Guanaja. De Azteken boden Columbus hun kostbare drank ‘xocoatl’ aan. Hij vond het drankje afschuwelijk bitter en schonk er verder weinig aandacht aan. Hij nam echter wel de cacaobonen, wat de basis was van die bittere drank, mee naar Europa. Hij besefte toen nog niet hoe kostbaar die cacaobonen waren.
De cacao maakte pas echt zijn intrede in Europa in het jaar 1528 dankzij Hernan
Cortéz.
Hij was een Spaanse ontdekkingsreiziger die op een dag aankwam in het oosten
van Mexico, waar de Azteken dus neergestreken waren.
Als Cortéz arriveert is de keizer van de Azteken erg onder de indruk van de
wapens, uitrusting en paarden van Cortéz’ troepen.
De Azteken zien in Cortéz de verdwenen leider van de Tolteken en wordt als een
held ontvangen. Om hem te
eren krijgt Cortéz van de keizer een grote cacaoplantage cadeau.
In tegenstelling tot Columbus ziet hij wel de economische waarde in van de
cacaobonen. Hij neemt dan ook grote hoeveelheden cacaobonen mee op zijn
terugreis naar Spanje
Spanje hield de cacao eerst voor zichzelf. Hernan Cortéz had de leden van het
koninklijk hof geleerd hoe ze de kostbare drank ‘xocoatl’ konden bereiden van
cacaobonen.
Het werd een geliefde drank omdat de Spaanse kolonisten het product verzachtten
met suiker, vanille en room. Aan het Spaanse hof bleef dit elitedrankje eerst een
lange tijd geheim.
Pas honderd jaar later wordt het drankje ook bekend in de hogere kringen van
Milaan en Londen. Daarna leert geleidelijk aan de rest van Europa het drankje
‘xocoatl’ kennen.
Als in Engeland de vast vorm van de drank ontdekt – chocolade – neemt de
populariteit alleen maar toe. Chocolade bleef echter nog lange tijd een
luxeproduct.
Pas tegen het einde van de 18e eeuw, begin 19e eeuw begon de prijs te dalen van
cacao en chocolade. Vanaf dan wordt cacao een volksdrank.
In 1728 verrees de eerste chocoladefabriek in Engeland. Omstreeks 1760 volgden
Frankrijk en Duitsland. Zwitserland is tegenwoordig een gerenommeerd land op
het gebied van chocola. Toch ontstaat er pas in 1819 voor het eerst een
chocoladefabriek in Zwitserland.
In Nederland ontstonden in het midden van de 17e eeuw de eerste koffie- en
chocoladehuizen. Het is de Nederlander ‘van Houten’ die in 1820 een manier
ontdekt om in een fabriek repen te maken. Hij ontwierp een pers waarmee
cacaoboter uit vloeibare chocolade getrokken kon worden. Na deze bewerking
bleef er cacaoboter achter.
Vervolgens maakte men een chocoladereep door de cacaopoeder te mengen met
cacaoboter…een razend populaire lekkernij was geboren!
Vele cacaofabrieken ontstonden, vooral in de omgeving van Zeeland. Ondanks dat
veel fabrieken inmiddels verdwenen zijn, is Amsterdam wereldwijd nog steeds de
belangrijkste haven voor cacao.
Vanaf het moment dat de cacaoboon is ontdekt, zijn er veel manieren gezocht om
chocolade nog lekkerder te maken.
Het product leent zich voor allerlei toevoegingen zoals nootjes, suiker, rozijnen en
rijst. In 1875 wordt de melkchocolade uitgevonden.
Tot op de dag van vandaag verschijnen er nieuwe verleidelijke varianten chocola
in de schappen.
Een variant als chocola met peper doet ons denken aan de oude tijden toen
chocola nog zonder suiker gedronken werd. In de culinaire wereld verschijnen
steeds meer hartige gerechten met chocola…de geschiedenis lijkt tot leven te
komen.
